HACI
PAŞA
Yıldırım Bâyezîd Han devrinde yetişen fıkıh ve tıb âlimi.
İsmi, Hıdır bin Ali bin Hattâb olup, Hacı Paşa diye meşhurdur. Lakabı
Celâlüddîn’dir. Aslen Aydınlı olan Hacı Paşa, Konya’da doğdu. Anadolu’da ilim
öğrendikten sonra, Mısır’a gitti ve büyük âlim Ekmelüddîn Bâbertî’den yüksek
din bilgilerini öğrenerek Hanefî mezhebi fıkıh âlimi oldu. Mübarek Şâh
Mantıkî’den de aklî ilimleri tahsîl etti. Aklî ve naklî ilimlerde tahsilini
tamamlayıp, faydalı eserler yazdı.
Bir ara ağır hastalığa yakalanması, tıb tahsîline
yönelmesine yol açtı ve kısa zamanda, devrinin en meşhur doktoru oldu.
Kâhire’nin büyük hastahânesine baş tabib tâyin edildi. İlâçlar ve hastalıklar
üzerine ihtisasını ilerlettikten sonra memleketine döndü. Aydınoğulları
beylerinden Îsâ Bey’in teveccühüne mazhâr oldu. Îsâ Bey için Şifâ-ül-eskâm
ve devâ-ül-âlâm adlı eserini, Türkçe olarak da Teshil adlı
muhtasar bir tıb kitabı yazdı. Tîmûr Han’ın tabibleriyle görüştü. Yapılan ilmî
münazarada, ilminin üstünlüğünü, tebâbetteki ehliyeti ve dirayetini kabul ve
tasdik, ettiler. Seyyid Şerîf Cürcânî hazretleriyle görüşüp sohbette bulundu ve
iltifatlarına mazhâr oldu. Yerleştiği Birgi kazasında 1413 veya 1417 senesinde
vefât etti. Hıdırlık kabristanı yakınlarına defnedildi.
Hacı Paşa’nın 1380 senesinde tamamladığı Şifâ-ül-eskâm
ve devâ-ül-âlâm adlı eserinin genel plânı, İbn-i Sînâ’nın Kânun’una
benzemektedir. Dört bölümden meydana gelen eserin birinci bölümünde genel
bilgiler, ikinci bölümünde yiyecek ve içecekler, üçüncü bölümde hastalıkların
sebebleri, dördüncü bölümde genel hastalıklar yer almaktadır. Hacı Paşa kitâbın
girişinde, eseri yazarken karşılaştığı güçlükleri, hocalarından yaptığı
tahsili, hastahâne tecrübelerini ve okuduğu tıb kitablarını bildirmektedir.
Ayrıca bir çok gözlemlere de yer vermiştir. Hacı Paşa daha sonra bu eserini
kısaltıp, Türkçe olarak Teshîl-üt-Tıb isimli kitabı yazmıştır. Bunlar
arasındaki fark, Arabça’sının ilmî olması, Türkçe’sinin ise halka hitâb edip,
pratik olmasıdır. Hacı Paşa’nın Müntehâb-üş-şifâ adında diğer bir eseri
daha vardır. Bu da Şifâ’nın başka bir kısaltmasıdır ve Aydınoğlu Îsâ Bey’e
İthaf edilmiştir.
Hacı Paşa, ömrü boyunca, Allahü teâlânın dînini öğrenmek,
insanlara doğru yolu öğretmek için uğraştı. Öğrendiği tıb bilgilerini, Allahü
teâlânın kullarını tedavide kullandı, insanların hem rûh, hem de bedence
sağlam; dünyâ ve âhirette huzurlu olmaları için çalıştı. Bir çok talebe
yetiştirdi. Bahsedilen eserlerden başka, Kutbüddîn Râzî’nin Şerh-i
Metâli-ül-envâr adlı eserine bir haşiyesi, İmâm-ı Beydâvî hazretlerininTavâlî adlı
eserine de bir şerhi vardır.
KAYNAKÇA
1) Osmanlı Müellifleri; cild-3, sh. 209
2) Şakâyık-ı Nu’mâniye Tercümesi; sh. 74
3) Kâmûs-ül-a’lâm; cild-3, sh. 1906
4) İslâm Âlimleri Ansiklopedisi; cild-12. sh. 45
5) Keşf-üz-zünûn; sh. 1048, 1116, 1716
6) Osmanlı Türklerinde İlim; sh. 21
Amacımız size daha iyi daha güvenilir bilgiler vermek.Lisede okuyoruz.En sevdiğim oyun ise World Of Tanks
ConversionConversion EmoticonEmoticon