ÇİFTLİK
Zirâat yapılan ve farklı şekillerde işletilen muayyen
büyüklükteki toprak parçaları. Osmanlı Devleti’nin son zamanlarında toprak
hukukunda kullanılan bir ıstılah olup, dört çeşittir:
1- Reâyâ Çiftliği: Osmanlı
Devleti’nde mirî topraklar, bir takım parçalara bölünür, peşin kira demek olan
tapu bedeli karşılığında işleyecek kimselere verilirdi. Böylece ırsî ve devamlı
olan bir kira mukavelesi (sözleşmesi) yapılarak, çiftçi bu toprağı işlemekle
mükellef olurdu. İşletmediği takdirde toprak elinden alınıp, başkasına
verilebildiği gibi, çiftçiye bâzan toprağın boş bırakılmasından doğan zararları
ödeme mâhiyetinde resmi veya levendlik akçesi adı verilen
bir tazminat da ödetilirdi, Reâyâ çiftliklerinin sahası verimine göre muhtelif
mikdârlarda olmaktaydı.
2- Hassa Çiftliği: Osmanlıların
bilhassa ilk devirlerinde sipâhî tımarlarında doğrudan doğruya sipahiler
tarafında işletilen ve kılıç yeri denilen çiftlikler ve çayırlardır. Ayrıca
hassa olarak bağ, bahçe ve değirmen kayıtlarına darastlanmaktadır. Sipahiler,
bizzat, kendisi ve ailesi toprak işleri ile uğraşmak istemedikleri takdirde
kiraya vermekte serbest idiler. Bu şekilde kira ve kiraya veriş, örf ve
âdetlere göre ayarlanan bir nev’î ortakçılık idi. Bununla beraber böyle
çiftlikler, sipahinin mülkü değildi. Fakat satabilirdi. Kendi zamanı içinde
muteber olan bu satış akdini sonra gelen sipâhî feshedebilirdi. Bu çiftlikler
mîrî topraklardan farklı bir hukukî statüye sâhipdi. Diğer çiftlikler gibi,
büyük bir kolaylıkla, devletin diğer topraklar; arasında kaybolmuş veya husûsî
mülkler şeklinde şahıslara mâledilerek, son devrin büyük çiftliklerinden
bâzılarının teşekkülüne sebeb olmuştur.
3- Askerî Çiftlikler: Askerî
maksadlı çiftliklerdir. Tımarlı sipahilerden ayrı olarak, çiftçi askere verilen
topraklar olup, bunlar, bu çiftliklere âid vergilerden muaf olup, aralarında
nöbetleşe sefere giderlerdi. Bu bakımdan teşkilatlandırılmışlardı. Yaya, atlı
ve yörüklerin ellerinde bulunan çiftlikler böyle çiftliklerdendir.
4- Büyük
Ziraî Çiftlikler: Osmanlı Devleti’nin son zamanlarında zengin
kimselerin sâhib oldukları çiftliklerdir. Çiftlik sahibi ortağa verdikleri bu
çiftliklerden gelen mahsûlü ortakçılarıyla paylaşırlardı.
KAYNAKÇA:
1) Türkiye’de Toprak Meselesi (Ö.L. Barkan,
İstanbul-1982); sh. 789
2) Osmanlı Târih Deyimleri; cild-1 sh. 364
3) Türkiye’nin İktisadî ve İctimâî Târihi, (Mustafa
Akdağ); cild-2, sh. 275
4) Kânunlar (Ö. L. Barkan); sh. 24, 235
5) Toprak Hukuku, Arazi Kânunları ve Kânun
Açıklamaları (Hâdiye Tuncer, Ankara-1962); sh. 60
Amacımız size daha iyi daha güvenilir bilgiler vermek.Lisede okuyoruz.En sevdiğim oyun ise World Of Tanks
ConversionConversion EmoticonEmoticon